v1.0

prezentacja/ASC-prezentacja.md

@@ -0,0 +1,276 @@
+---
+marp: true
+theme: default
+paginate: true
+style: |
+  h1, h2 {
+    color: #31567A;
+  }
+---
+
+# Analiza i prognozowanie inflacji w województwach Polski
+
+**Analiza Szeregów Czasowych, czerwiec 2025**  
+_Mikołaj Kaczmarek, Piotr Wilma_
+
+Analiza kwartalnych wskaźników inflacji w regionach Polski (2005–2024) oraz prognozy na kolejne kwartały.
+
+<!--
+- Slajd tytułowy
+- Przedstawienie tematu prezentacji
+- Analiza obejmuje całą Polskę, prognozy regionalne
+-->
+
+---
+
+# Cel projektu
+
+- Szczegółowa analiza i prognoza kwartalnych wskaźników inflacji w województwach Polski.
+- Wskazanie zróżnicowań regionalnych i sezonowych w dynamice inflacji.
+- Opracowanie wiarygodnych prognoz na kolejne cztery kwartały.
+- Wyniki przedstawione również na mapie Polski.
+
+<!--
+- Przedstawienie celów projektu
+- Analiza zmian inflacji regionalnej i sezonowości
+- Opracowanie prognoz na 4 kolejne kwartały
+- Prezentacja wyników na mapie Polski
+-->
+
+---
+
+# Znaczenie regionalnej analizy inflacji
+
+- Inflacja wpływa na siłę nabywczą, stabilność gospodarczą, decyzje inwestycyjne.
+- Prognozy pomagają w planowaniu budżetów, indeksacji świadczeń, ocenie ryzyka.
+- Analiza regionalna wspiera efektywniejsze decyzje władz lokalnych i firm.
+
+<!--
+- Inflacja wpływa na gospodarkę i codzienne życie
+- Prognozowanie istotne dla planowania budżetów i indeksacji
+- Analiza regionalna ułatwia decyzje lokalnych władz i przedsiębiorstw
+-->
+
+---
+
+# Dane: zakres i źródła
+
+- Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS
+- Okres: 2005–2024, kwartalnie
+- Zasięg: 16 województw, brak luk w danych
+- Zmienna główna: indeks inflacji (średnia: 100,84, odchylenie: 1,17)
+
+<!--
+- Omówienie źródła danych (BDL GUS)
+- Dane kwartalne z lat 2005–2024
+- Pełen zasięg: wszystkie województwa, brak braków
+- Główna zmienna: indeks inflacji, 100 jako wartość poprzedniego, wartości opisowe
+-->
+
+---
+
+## Przygotowanie danych
+
+- Usunięcie braków i zbędnych kolumn
+- Zamiana nazw, typów, mapowanie kwartałów
+- Utworzenie zmiennej czasu (`PeriodIndex`)
+- Kompletność i spójność danych
+
+<!--
+- Opis przetwarzania i czyszczenia danych
+- Usunięcie zbędnych informacji, zmiana formatów
+- Mapowanie kwartałów, tworzenie osi czasu
+- Zachowana kompletność i spójność danych
+-->
+
+---
+
+# Statystyki opisowe
+
+- Inflacja krajowa:  
+  - średnia: **100,84**
+  - mediana: **100,5**
+  - min: **99,0**, max: **107,0**
+  - 75% obserwacji ≤ **101,4**
+- Różnice regionalne: bardzo niewielkie  
+  (średnia w województwach: 100,78–100,90)
+- Największa zmienność: **świętokrzyskie**  
+  Najstabilniejsze: **mazowieckie, pomorskie**
+
+<!--
+- Omówienie statystyk opisowych dla inflacji
+- Stabilność wskaźnika na poziomie kraju
+- Minimalne różnice między województwami
+- Największa zmienność: świętokrzyskie; najmniejsza: mazowieckie, pomorskie
+-->
+
+---
+
+## Rozkład inflacji w województwach
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Rozkład inflacji w województwach – wykres pudełkowy](./ASC_files/ASC_9_0.png)
+
+<!--
+- Wykres pudełkowy pokazuje rozkład inflacji w regionach
+- Rozkłady inflacji bardzo zbliżone
+- Potwierdzenie niewielkich różnic regionalnych
+-->
+
+---
+
+## Inflacja w czasie: przykład
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Inflacja w Wielkopolsce (2005–2024)](./ASC_files/ASC_8_0.png)
+
+<!--
+- Przykład przebiegu inflacji w Wielkopolsce
+- Wyraźny wzrost wskaźnika w latach 2021–2023
+- Trend widoczny w całym kraju, powiązanie z globalnymi wydarzeniami
+-->
+
+---
+
+## Outliery: zjawisko ogólnopolskie
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Siatka wykresów czasowych z outlierami dla wszystkich województw](./grid.png)
+
+<!--
+- Outliery występują w tych samych okresach w całym kraju
+- Związane z globalnymi zjawiskami, pandemia COVID-19
+- Brak silnych różnic regionalnych w liczbie outlierów
+-->
+
+---
+
+## Sezonowość inflacji
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Średnia inflacja w kwartale (Q1–Q4)](./ASC_files/ASC_13_0.png)
+
+<!--
+- Sezonowość: najwyższa inflacja w Q1 i Q2
+- Niższa inflacja w Q3 i Q4
+- Związki z cyklicznymi procesami gospodarczymi
+-->
+
+---
+
+# Metodyka prognozowania
+
+- Model ARIMA (z automatycznym doborem parametrów, auto_arima)
+- Każde województwo modelowane osobno
+- Uwzględnienie wartości odstających (nie usuwano outlierów)
+- Podział na zbiór treningowy (do 2022) i testowy (2023-2024)
+
+<!--
+- Zastosowano model ARIMA do prognozowania
+- Automatyczny dobór parametrów (auto_arima)
+- Modele dla każdego województwa osobno
+- Outliery pozostawiono, aby uchwycić rzeczywiste zmiany
+- Walidacja na zbiorze testowym (2023+)
+-->
+
+---
+
+## Wyniki prognoz
+
+- Prognozy na kolejne 4 kwartały: większość województw powyżej **103,0**
+- Najwyższe wartości: Lubuskie, Pomorskie, Łódzkie, Kujawsko-Pomorskie
+- Najniższe: Dolnośląskie, Opolskie
+- Przebieg prognoz podobny w całej Polsce
+
+<!--
+- Większość województw: prognozowana inflacja powyżej 103
+- Najwyższe prognozy: Lubuskie, Pomorskie, Łódzkie, Kujawsko-Pomorskie
+- Najniższe: Dolnośląskie, Opolskie
+- Niewielkie różnice regionalne, podobny przebieg prognoz w całym kraju
+-->
+
+---
+
+## Ocena jakości prognoz
+
+- Miary błędu: **MAE** i **RMSE**
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![MAE i RMSE dla województw](./ASC_files/ASC_16_0.png)
+
+<!--
+- Ocena jakości prognoz na podstawie MAE i RMSE
+- Najlepsza jakość: Dolnośląskie, Opolskie, Podkarpackie, Śląskie
+- Największe błędy: Małopolskie, Pomorskie, Łódzkie, Lubuskie
+- Różnice w błędach umiarkowane
+-->
+
+---
+
+## Prognozy: heatmapa kwartalna
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Heatmapa: prognozowany wzrost inflacji (%) w kwartale (województwa × Q1–Q4)](./heatmap.png)
+
+<!--
+- Heatmapa przedstawia prognozowany wzrost inflacji w kwartale
+- Ułatwia porównanie regionów i kwartałów
+- Pozwala zidentyfikować, gdzie przewidywany jest wyższy wzrost cen
+-->
+
+---
+
+## Mapa prognoz inflacji
+
+<style scoped>
+p { text-align: center;}
+</style>
+
+![Prognozowana średnia inflacja (Q1–Q4, 2025)](./map.png)
+
+<!--
+- Mapa Polski z prognozowaną średnią inflacją w województwach
+- Ciemniejszy kolor: wyższa inflacja
+- Szybka identyfikacja regionów z najwyższymi prognozami
+-->
+
+---
+
+# Wnioski
+
+- Inflacja w Polsce ma charakter ogólnokrajowy, regionalne różnice są niewielkie
+- Wyraźny wzrost inflacji w latach 2021–2023 – wpływ globalnych zjawisk (COVID-19)
+- Sezonowość: wyższa inflacja na początku roku
+- Model ARIMA dobrze prognozuje w regionach stabilnych, większe błędy w regionach o wyższej zmienności
+
+<!--
+- Inflacja w Polsce: zjawisko ogólnokrajowe, małe różnice regionalne
+- Silny wpływ globalnych wydarzeń na wzrost inflacji
+- Sezonowość widoczna w danych kwartalnych
+- Modele lepiej sprawdzają się w regionach stabilnych
+-->
+
+---
+
+# Analiza i prognozowanie inflacji w województwach Polski
+
+**Analiza Szeregów Czasowych, czerwiec 2025**  
+_Mikołaj Kaczmarek, Piotr Wilma_